CHƯƠNG 6

Anh nghe có tiếng người lao xao khi anh mang những thùng cát đi đổ lần thứ hai, và ở con đường phía trên thấp thoáng có ánh đèn.

Người thiếu phụ nghiêm nghị bảo anh:

- Họ đến thả thùng xuống lấy cát lên đó. Em đã xong việc ở đây. Ông vui lòng lại đằng kia giúp em một tay được không?

Anh chợt hiểu tác dụng của mấy bao cát đặt ở phía trên cái thang: dây thừng sẽ quàng qua mấy bao cát đó. Từ đấy những cái thùng sẽ được thòng dây để kéo lên và hạ xuống hố. Cứ bốn người kéo một thùng và khoảng hai hay ba nhóm như vậy. Phần lớn họ còn trẻ, làm việc nhanh nhẹn và có hiệu quả. Khi thùng của nhóm này đầy thì đã có một nhóm khác chực sẵn để làm tiếp. Sau sáu lần kéo thùng lên thì đống cát ở dưới chân thang đã được hốt sạch đi.

- Mấy cậu này làm giỏi thật!

Anh thân mật nói và đưa tay áo sơ-mi lên lau mồ hôi. Đám thanh niên không hé một câu cợt nhả khi thấy anh cùng với người thiếu phụ xúc cát. Họ tỏ ra dốc sức vào công việc nên anh cảm thấy không ngượng nghịu gì cả.

- Vâng. Làng em quả thực theo đúng câu phương ngôn “Hãy yêu nhà của bạn”.

- Cái thứ tình yêu gì vậy?

- Đó là tình yêu dành cho chỗ chôn nhau cắt rốn của mình.

- Thật là kỳ lạ!

Anh bật cười và chị cũng tiếng cười theo. Nhưng hình như chính chị cũng không hiểu vì sao mà cười như vậy.

Tiếng máy của chiếc xe vận tải ba bánh từ xa vẳng lại.

- Thế bây giờ được nghỉ tay rồi chứ?

- Ôi, chưa đâu. Làm xong chuyến này họ mang thùng trở lại ngay đấy.

- Mặc họ. Mấy thùng còn lại để đến mai và...

Anh đứng lên, vẻ thờ ơ và bắt đầu đi về phía nền nhà bằng đất. Nhưng chị không mảy may tỏ ra định đi theo anh.

- Ông không thể nào làm việc kiểu đó được! Phải xúc quanh nhà, mỗi chỗ ít ra cũng một lần.

- Chị nói sao? Xung quanh nhà ấy à?

- Ta không thể để cho cái nhà bị sập, phải không nào? Cát tràn vào tứ phía mà!

- Nếu xúc cát xung quanh nhà thì phải đến mai mới xong!

Như bị thách đố, người thiếu phụ quay người rảo bước đi. Rõ ràng là chị có ý định trở lại bên dưới bức tường cát và tiếp tục công việc. Thực là công dã tràng xe cát. Giờ thì anh đã hiểu, anh quyết không bị lôi cuốn theo nữa.

- Quả là kỳ cục! Thế đêm nào cũng vậy sao?

- Cát không bao giờ ngừng chuyển động. Những cái thùng với xe bánh phải dùng vào việc suốt đêm.

- Tôi cũng nghĩ thế.

Mà đúng như thế. Cát vẫn tiếp tục rơi xuống. Người đàn ông cảm thấy hết sức bối rối. Anh kinh sợ, hệt như vừa bất chợt giẫm phải đuôi một con rắn, tưởng là nhỏ nhưng thật ra to kinh khủng; vừa kịp nhận ra như thế thì cái đầu con rắn đã ngỏng lên đe dọa ngay sau lưng anh mất rồi.

- Thì ra các chị chỉ sống để mà dọn cát thôi à?

- Đúng thế. Về ban đêm chúng em không thể bỏ đi đâu được, ông biết rồi đấy.

Càng ngày anh càng thấy bực bội hơn. Anh không mảy may có ý định gia nhập cái cuộc sống kỳ dị này chút nào.

- Hừ, chị cứ việc bỏ đi! Đó là một việc hết sức bình thường phải không? Chị có thể làm bất cứ điều gì mà chị muốn.

- Không, như vậy thực không phải chút nào.

Chị vừa hờ hững đáp vừa thở theo nhịp tay xúc xẻng.

- Sở dĩ làng tồn tại được vì chúng em không khi nào ngừng dọn cát. Nếu chúng em nghỉ độ mươi ngày thì cả làng sẽ bị vùi lấp hoàn toàn. Tiếp đó sẽ đến làng lân cận phía sau. Đấy, như cái làng ở đằng kia kìa.

- Nhất định là đáng ca ngợi rồi. Và những nhóm khiêng thùng ấy làm việc chăm chỉ cũng cùng một lý do à!

- Thực ra trên tỉnh cũng có trả tiền cho họ.

- Sẵn tiền như vậy, sao người ta không trồng một hàng cây dọc theo bờ biển để ngăn cát lại có hơn không?

- Hình như chuyển cát cách này rẻ tiền hơn... ông thử làm một con tính về phí tổn trồng cây mà xem.

- Cách này à? Đây có phải là một cách không? Đột nhiên một cảm giác bực tức dâng lên trong anh. Anh bực tức vì những điều ràng buộc người thiếu phụ và vì chị phó mặt để bị ràng buộc như vậy.

- Tại sao chị lại phải gắn chặt với cái làng này đến thế? Thật tình tôi không hiểu nổi. Cát không phải là một chuyện đùa. Chị rất nhầm khi nghĩ rằng tự mình có thể chống lại nó bằng cách này. Thật là ngớ ngẩn! Thật là buồn cười! Tôi chịu đấy. Bỏ cuộc thật sự. Tôi không có chút cảm tình nào với mấy người hết.

Anh liệng cái xẻng lên mấy cái thùng dầu lửa vứt chỏng chơ ở ngoài, quay ngoắt vào trong nhà, chẳng để ý gì đến những phản ứng trên nét mặt người thiếu phụ.

Anh qua một đêm mất ngủ, trằn trọc không nguôi. Anh lắng nghe tiếng động bên ngoài và cảm thấy sự có mặt của chị. Anh cảm thấy hình như mình có lỗi...

Tấm nệm anh nằm mỗi lúc một ẩm hơn, cát mỗi lúc một dính chặt lấy da thịt anh. Mọi chuyện đều có vẻ vô lý và kỳ lạ quá. Anh thấy không việc gì phải tự trách mình về chuyện đã quăng cái xẻng đi để vào đây nằm. Anh quan tâm đến cát sỏi và sưu tầm côn trùng chẳng qua vì anh muốn xa lánh, dù là dăm ngày, cái cảnh sống nặng nề trách nhiệm và nhàm chán tại thành phố mà thôi.

Dù cố gắng mấy đi nữa anh cũng không tài nào chợp mắt được.

Tiếng động do chị làm việc vẫn tiếp tục không ngơi phút nào. Thỉnh thoảng tiếng kéo thùng lại vang lên rồi lắng xuống, xa dần. Nếu cứ như thế này thì ngày mai anh sẽ không thể làm việc được. Anh tự nhủ ngày mai phải dậy thật sớm và sẽ không để thời giờ trôi qua vô ích nữa. Nhưng anh càng cố chợp mắt lại càng thấy tỉnh táo hơn. Anh bắt đầu thấy hai mắt nhức nhối; mặc cho anh chớp mắt lia lịa để nước mắt chảy ra, cát vẫn lạnh lùng rơi xuống không thôi. Anh giũ cái khăn tắm và phủ trùm lên đầu. Thật ra làm như thế khó thở nhưng cũng còn dễ chịu hơn nhiều.

Anh cố nghĩ sang một chuyện khác. Khi anh nhắm mắt lại, những con đường, bồng bềnh như những tiếng thở dài vật vờ tiến về phía anh. Đó là những sóng cát luôn luôn chuyển động trên những đụn cát. Có lẽ vì anh đã nhìn như dán mắt vào những đụn cát suốt ngày nên hình ảnh của chúng đã in cháy vào mắt. Cát đã nuốt chửng và tàn phá không biết bao nhiêu thành thị sầm uất và vương quốc lớn. Nếu anh nhớ không nhầm thì người ta gọi hiện tượng đó là “sự cát hóa”. Đế quốc La Mã đã từng có biết bao thành thị cổ kính mà sự bất tử của chúng không ai có thể phủ nhận được. Thế mà cuối cùng chính chúng cũng đành chịu khuất phục trước uy quyển của những hạt cát linh động, đường kính chỉ bằng một phần tám milimét.

Cát... Những vật có hình thể trở nên vô nghĩa khi ở bên cạnh cát. Đặc tính duy nhất của cát là sự chuyển động; nó là sự tương phản của mọi hình thể. Thế mà bên kia bức vách mỏng bằng gỗ, người thiếu phụ vẫn cặm cụi xúc cát như không có gì xảy ra. Chị hy vọng làm xong cái gì đấy với đôi tay yếu đuôi của mình. Việc làm ấy giống như một người cố tát nước biến để xây nhà vậy. Chèo chống một chiếc thuyền nên lựa theo những đặc tính của nước.

Ý nghĩ trên đột nhiên giải thoát cho anh ra khỏi cảm giác ngột ngạt do tiếng động mà chị đang đào xới cát phía ngoài tạo nên...

Anh ngủ thiếp lúc nào không hay.

 

CHƯƠNG 7

Anh bừng tỉnh giấc bởi tiếng gà gáy, nghe tựa tiếng kin kít phát ra từ một cái xích đu gỉ. Anh cảm thấy bứt rứt khó chịu. Tưởng mới rạng đông, nhưng kim đồng hồ đeo tay của anh chỉ mười một giờ mười sáu phút. Chắc ánh nắng bên ngoài giờ đây đã chói chang lắm rồi. Anh ở dưới hố sâu, mặt trời chưa rọi tới được nên không gian tranh tối tranh sáng như vào lúc rạng đông.

Anh ngồi bật dậy. Cát đọng trên mặt, đầu, ngực anh rơi xuống ào ào. Xung quanh mũi và miệng anh, gặp hơi thở nên cát đóng cứng lại. Anh lấy mu bàn tay quệt cát đi và cẩn thận chớp mắt nhiều lần. Nước mắt tự nhiên ứa ra dưới hai mi mắt cồm cộm và rát bỏng. Nhưng nước mắt không đủ để trôi sạch những hạt cát đóng cứng ở khóe mắt ẩm ướt của anh.

Anh lần về phía lu nước trên nền nhà bằng đất. Bất chợt anh nghe có tiếng thở của người thiếu phụ đang nằm ở bên kia chiếc lò bị lún sâu vào cát. Anh nín thở, quên bẵng đôi mắt nhức nhối của mình.

Người phụ nữ nằm trần truồng. Chị như đang trôi bồng bềnh hệt một cái bóng mờ mờ trước đôi mắt đầy nước của anh. Chị nằm ngửa trên chiếu, cả thân thể chỉ trừ có đầu đều phơi trần; chị đặt hờ bàn tay trái ở phía dưới bụng, bụng chị nom rất mịn màng và đầy đặn. Duy có khuôn mặt trắng trẻo là được che dưới chiếc khăn mặt. Chiếc khăn cốt che cho mũi, miệng và mắt khỏi bị cát lùa vào, nhưng nó như càng làm nổi bật tấm thân trần truồng của chị hơn.

Toàn bộ phần trên của thân thể chị được che phủ một lớp cát mịn, tựa hồ một tấm áo, khiến các chỉ tiết trên thân được che đậy lại, trong khi những đường cong của thân hình nổi bật hẳn lên; trông chị giống một pho tượng mạ cát. Đột nhiên anh cảm thấy nước bọt đặc quánh đang ứa ra dưới lưỡi, nhưng anh không sao nuốt nổi. Nếu anh cố nuốt, cát bám giữa môi và răng sẽ chui theo vào miệng. Anh quay mặt về phía nền đất, khạc mạnh ra. Anh đã cố hết sức khạc nhổ, nhưng vẫn không làm sao tống hết cái cảm giác sạn sạn trong miệng.

May mà cái lu đụng nước lại vừa được đổ đầy tràn đến miệng. Sau khi súc miệng và rửa mặt, anh cảm thấy dễ chịu hơn. Từ trước đến giờ chưa bao giờ anh thấy rõ rệt tính chất kỳ diệu của nước đến thế. Nước là một thể vô cơ tựa như cát, một thể vô cơ đơn giản và trong suốt mà lại sẵn sàng thích ứng với thân thể con người hơn bất cứ một vật sống nào khác. Khi để nước từ từ nhỏ xuống cổ họng, anh tưởng tượng đến một loài thú chuyên ăn đá.

Anh quay lại nhìn về phía người đàn bà. Nhưng anh không cảm thấy một ước muốn được đến gần chị hơn. Một người đàn bà thân thể phủ đầy cát có lẽ sẽ lôi cuốn người ta đến chiêm ngưỡng hơn là khơi dậy một ước muốn sờ mó nào.

Dưới ánh sáng ban ngày, sự tức tối và kích thích tối hôm trước dường như có vẻ kỳ quái thực sự. Lẽ cố nhiên mọi sự vừa xảy ra có thể trở thành đề tài cho một cuộc nói chuyện thú vị. Người đàn ông lại nhìn quanh, như để tập trung tâm tưởng vào những gì đã trở thành một kỷ niệm, và vội vã sửa soạn ra đi. Áo sơ-mi và quần dài của anh đầy những cát. Tuy vậy, anh không cảm thấy một phiền phức nào về những điều như vậy hết. Giũ hết cát ra khỏi những nếp quần áo còn khó hơn là phủi sạch gàu trên đầu anh lúc này.

Cả đôi giày của anh cũng bị vùi trong cát.

Anh tự hỏi không biết có nên nói đôi lời với người đàn bà trước khi bỏ đi không. Nhưng, mặt khác, nếu đánh thức chị dậy bây giờ thì chỉ càng làm cho chị bối rối. Vậy làm thế nào để thanh toán số tiền trọ đêm qua bây giờ? Có lẽ, tốt hơn cả là sẽ dừng lại trên con đường xuyên qua làng vào gửi tiền trọ cho ông già đưa anh đến đây tối qua.

Anh lén lút đi ra ngoài.

Mặt trời như một cục thủy ngân đang được đun sôi, chiếu tới ngang vách tường cát. Dưới đáy hố không khí được sưởi ấm dần. Anh vội vã quay mặt khỏi vùng ánh sáng lóa mắt. Ngay sau đó anh đã quên không để ý tới nó nữa. Anh nhìn trân trân vào bức tường cát trước mặt.

Thực không sao tin nổi! Cái thang dây đã biến mất, không còn ở chỗ đêm hôm trước nữa.

Những túi cát, dù bị vùi một nửa trong cát, vẫn dễ nhận ra. Không thể có một sự nhầm lẫn nào hết, vì anh còn nhớ rất rõ chỗ đặt thang. Anh tự hỏi, chẳng lẽ chỉ độc có mỗi cái thang là bị cát vùi đi? Anh lao đến bên bức tường và thọc cả hai cánh tay vào cát lục tìm cái thang dây. Cát rơi xuống lả tả. Tuy nhiên anh đã không làm cái việc tìm kim đáy bể; nếu ngay từ đầu anh không tìm được thì sẽ chẳng bao giờ anh tìm được cả, dù cố mấy đi nữa. Anh nhìn bức tường dựng đứng trước mặt, lo lắng đến ngợp thở và vô cùng kinh ngạc.

Liệu có chỗ nào để trèo lên miệng hố được không? Anh thầm hỏi. Anh đi quanh nhà hai, ba vòng, nháo nhác tìm kiếm. Nếu anh trèo lên nóc nhà thì khoảng cách lên tới miệng hố có thể ngắn nhất về phía bắc gần biển, song như vậy cũng phải còn khoảng chín thước nữa. Và còn gì nữa, oái oăm thay bức tường cát ở chỗ đó lại dốc hơn những chỗ khác. Vòm cát khổng lồ viền quanh miệng hố treo lơ lửng trông thực nguy hiểm.

Bức tường phía tây hơi thoai thoải, bề mặt cong vào giống như bên trong của một khối hình chóp. Chắc cũng phải từ năm mươi đến năm mươi lăm độ. Anh cẩn thận đặt chân lên dò xét. Cứ leo lên được một bước lại trượt xuống nửa bước. Vậy mà anh cũng phải hết sức cố gắng mới bước được.

Năm, sáu bước đầu có vẻ khả quan. Sau đó đôi chân anh bắt đầu ngập trong cát, trước khi anh biết được việc làm có kết quả hay không thì cát đã ngập tới tận đầu gối và anh không thể nào cựa quậy nổi nữa. Anh cố hết sức bò lên bằng cả hai chân, hai tay. Cát nóng khiến lòng hai bàn tay anh bỏng rát, thân thể đầm đìa mồ hôi. Cát và mồ hôi làm mắt anh mờ hẳn đi. Chẳng bao lâu chân anh bị chuột rút không sao cử động được nữa.

Anh ngừng lại để thở, tưởng rằng mình đã leo lên được khá cao, nhưng khi nhìn xuống, anh kinh ngạc vì thấy mình mới trèo được chưa đầy bốn thước. Trong khi cố gắng hết sức như thế, mình đã đạt được cái gì! Anh tự hỏi. Hơn thế, cái dốc mà anh vừa trèo lên xem ra lại dốc hơn là khi đứng ở dưới nhìn lên. Và bên trên chỗ anh đứng, dốc lại còn dựng đứng hơn. Mặc dù anh còn muốn tiếp tục trèo lên, song dường như anh chỉ tiêu phí sức lực cho việc khoét sâu thêm vào bức tường cát mà thôi. Tuyệt vọng, anh cố leo thêm chút nữa, nhưng mỗi lần anh cố vươn tay lên cao về phía trên đầu thì đôi chân anh lại tỏ ra bất lực.

Anh bị hất khỏi bức tường cát và rơi trở lại đáy hố. Vai trái của anh giáng mạnh xuống phát ra những tiếng răng rắc. Nhưng anh không cảm thấy đau. Có một lúc cát mịn rơi rào rào nhẹ nhàng xuống mặt bức vách như thể để làm dịu cơn đau mà anh vừa nhận được; rồi cát không rơi xuống nữa. Dù sao, vết thương của anh cũng không lấy gì làm nặng.

Tỏ ra sợ hãi lúc này kể cũng còn quá sớm. Anh những muốn thét to lên cho hả cơn tức giận, nhưng chỉ lặng lẽ lần trở lại túp lều. Người thiếu phụ vẫn còn nằm ngủ trong tư thế cũ. Anh gọi chị dậy, lúc đầu bằng giọng khe khẽ rồi mỗi lúc một to hơn. Chị không nói gì, trở mình quay mặt đi như bực mình vì bị quấy nhiễu.

Cát trượt khỏi thân mình chị, để lộ đôi tay, vai trần, hai bên hông và eo bụng trước mắt anh. Nhưng điều đó nào có chỉ đáng để tâm. Anh bước nhanh tới bên chị, kéo cái khăn phủ đầu chị ra. Khuôn mặt chị có nhiều vết đỏ, trông thô một cách dễ sợ so với cả thân thể chị đang bị phủ cát. Nước da mặt trắng khác thường của chị hôm qua dưói ánh đèn chắc là do phấn sáp. Giờ anh ngạc nhiên nhận ra lớp phấn trắng bôi mặt có lẽ là bột mì.

Cuối cùng chị mở hé mắt như bị chói vì ánh sáng. Anh lấy hai tay nắm vai chị lắc mạnh rồi nói với chị bằng giọng cầu khẩn:

- Này, cái thang biến mất rồi! Có chỗ nào để trèo ra khỏi đây không? Người ta không thể nào ra khỏi chỗ này mà không dùng đến thang.

Chị bẽn lẽn lượm chiếc khăn bông, phủi vào mặt hai ba lần rồi xoay lưng về phía anh, hai chân xếp lại dưới mông, cúi mặt xuống sàn nhà. Chắc là chị ngượng. Giờ đâu phải là lúc bẽn lẽn như thế. Anh gào to như thể dòng thác lũ tràn vào đập:

- Đây có phải là chuyện đùa đâu! Nếu không đem cái thang ra đây thì đừng có trách. Tôi vội lắm rồi! Chị giấu cái thang ấy ở đâu? Đùa như vậy đủ rồi! Đưa ngay cái thang ra đây!

Nhưng chị không đáp. Chị vẫn ngồi như cũ và lắc đầu quầy quậy.

Anh đờ người, mắt mờ đi, hơi thở khó khăn và dường như ngừng lại. Chợt anh thấy những câu hỏi của mình thật vô nghĩa. Cái thang làm bằng dây thừng nên nó không thể đứng được. Dù có cái thang đó trong tay anh cũng không thể nào mắc nổi nó vào bức tường cát từ phía dưới này. Như vậy có nghĩa là không phải chị đã cất cái thang đi mà chắc là một người nào đó từ con đường trên kia đã lấy cải thang đi. Khuôn mặt không cạo râu, dính đầy cát của anh bỗng nhiên trông thật thảm hại.

Cử chỉ và sự im lặng của chị tỏ rõ sự ngạc nhiên và lo ngại. Anh không muốn tin như vậy nhưng trong thâm tâm anh biết rằng nỗi lo sợ khủng khiếp của anh đã thành sự thực. Anh đã bị con bọ cát quyến rũ vào một sa mạc không lối thoát - chẳng khác nào một con chuột đói khổ cùng cực.

Anh đứng phắt dậy, vội vã chạy ra cửa, nhìn ra ngoài lần nữa. Gió nổi lên. Mặt trời sắp đúng Ngọ. Những đợt khí nóng bốc lên từ mặt cát nóng bỏng, lay động như một sinh vật sống. Bức tường cát phía trên mỗi lúc một cao hơn. Bề mặt bình thản của nó như bảo với anh rằng có gắng sức mấy cũng vô ích. Khí nóng ập vào người anh. Nhiệt độ bắt đầu tăng thêm.

Như điên như dại, anh bắt đầu gào thét. Anh không biết là mình gào những gì, vì những lời đó chẳng có nghĩa gì hết. Anh cố hết sức gào lên như thể làm như vậy cơn ác mộng hiện tại sẽ qua để anh thấy được mình đã thoát ra khỏi cái hố này. Nhưng giọng anh yếu dần, nghe lạc lõng vì anh không quen gào to bao giờ. Hơn thế nữa, giọng của anh bị cát làm khản đặc và gió thổi bạt đi nên anh không thể nào biết được nó vang vọng tới đâu.

Chợt một tiếng động khủng khiếp vang lên làm anh im bặt. Vòm cát phía trên bức tường phía bắc bị mặt trời hút hết nước, rã ra, sụp xuống như chị đã nói đêm qua. Cả ngôi nhà như bị thương, rú lên và một dòng máu xam xám tuôn ra ào ào từ cái lỗ thủng lộ ra giữa mái hiên và bức vách. Anh bắt đầu run, miệng đầy nước bọt. Anh có cảm tưởng như chính thân thể anh bị đè nát vậy.

Cả cơn ác mộng tưởng chừng không thể xảy ra được. Mọi chuyện vượt quá sức tưởng tượng. Liệu người ta có quyền đánh bẫy một người có bằng cấp khoa học hẳn hoi, đã đóng các loại thuế, có nghề nghiệp đàng hoàng và một cuộc sống gia đình ổn định, như đánh bẫy một con chuột nhắt hay một côn trùng hay không? Anh không thể nào hình dung nổi. Hay là có một sự nhầm lẫn nào đó. Giờ đây anh không biết làm gì khác ngoài việc đoán rằng chắc có một sự nhầm lẫn trong việc này.

Trước hết, không có gì để họ tiến hành những điều mà họ đã làm đối với anh. Họ không thể ép anh làm một việc mà anh không thích, vì anh có phải thân trâu ngựa đâu. Cũng không có lý do gì đem nhốt anh giữa bốn bức tường cát này vì anh không có ích gì cho họ. Hơn thế, nó chỉ làm cho người thiếu phụ nọ phải chịu thêm một gánh nặng mà thôi.

Nhưng anh vẫn không dám tin chắc ở lập luận của mình. Anh nhìn chằm chằm vào bức tường cát bao quanh như muốn giam chặt anh, vừa khố sở nhớ lại thất bại khi leo lên đó. Lúc này anh có cảm giác như một người không biết bơi đang chơi vơi giữa dòng nước xiết. Một cảm giác bất lực làm cho toàn thân anh tê dại hẳn đi. Cả ngôi làng đã bị cát tàn phá và có thể việc làm trên đã trở thành bình thường đến nỗi những tập tục thông thường hàng ngày đã bị bỏ qua. Vì thế, nếu anh thắc mắc thì sẽ có rất nhiều cái để mà thắc mắc. Chẳng hạn nếu đúng là dân làng đã chú ý soạn sẵn cho anh đôi thùng dầu lửa rỗng và cái xẻng thì việc họ rút cái thang lên không cần báo cho anh biết cũng là một điều tất nhiên. Hơn nữa, việc chị phụ nữ từ chối giải thích, lại còn lặng lẽ chịu đựng mọi sự với thái độ nhẫn nhục lạ lùng chỉ làm cho tình hình thêm căng thẳng. Điều chị nói đêm qua khi ngầm báo cho anh biết là việc anh ở lại đây có thể lâu, có lẽ không phải là một câu nói vô tình buột miệng.

Ngay sau đó lại một đợt cát lở nho nhỏ nữa. Anh quay trở lại lều, đi thẳng đến chỗ thiếu phụ đang ngồi co ro một góc. Anh giơ tay trái lên, dáng dọa nạt, đôi mắt quắc lên và đau khổ tột bậc. Nhưng được nửa chừng thì cánh tay anh đang giơ lên chợt buông thõng xuống. Có lẽ tát được người thiếu phụ ở trần kia một cái thì anh sẽ cảm thấy dễ chịu hơn. Song liệu đó có phải là điều anh muốn làm? Chị đang chờ cái tát của anh. Nói một cách khác nếu chị nhận cái tát đó thì có khác nào chị đã đền xong tội của mình.

Anh quay lưng về phía chị, phủ phục xuống sàn nhà, gục đầu vào hai cánh tay. Anh rên rỉ khe khẽ, cố nuốt nước bọt đang ứa đầy miệng nhưng cảm thấy cổ họng nghẹn và như bị tắc lại. Niêm mạc họng của anh đã quá nhạy cảm đối với cát, anh không thể nào quen được với cát dù có ở đây lâu mấy chăng nữa. Nước bọt lẫn cát biến thành màu nâu ứa hai bên mép. Khi nhổ hết nước bọt ra, anh lại thấy cát lạo xạo trong miệng nhiều hơn. Anh cố đẩy cát ra khỏi miệng bằng cách dùng đầu lưỡi đưa đẩy phía bên trong và nhổ ra nhiều lần nhưng không được. Miệng anh khô và nóng như bị lửa đốt.

Thật hết cách. Nhưng anh vẫn có thể nói chuyện với chị và cố thuyết phục chị nói rõ mọi điều. Nếu hiểu rõ hoàn cảnh hơn, biết đâu anh chẳng có thể xoay xở cách nào đó để giải quyết sự việc này. Anh không thể nào hành động một cách tùy tiện. Tình trạng mập mờ như thế quả là không chịu nổi. Nhưng liệu anh có thể làm được gì một khi chị nhất định không chịu nói ra? Nếu thế thì quả là bất hạnh. Rất có thể chị sẽ không trả lời. Thái độ im lặng của chị thực hết sức ương ngạnh, thế mà trông chị lại có cái vẻ của một nạn nhân đáng thương, không có gì để tự vệ, trong cái dáng nửa quỳ nửa ngồi thu lu trên hai chân xếp dưới mông.

CHƯƠNG 8

Tiểu tiện xong, anh vẫn đứng nguyên một chỗ trong bầu không khí nặng nề, bàng hoàng tuyệt vọng. Không còn chút hy vọng mọi việc có thể khá hơn với thời gian. Nhưng anh không thể trở vào nhà được. Khi anh rời khỏi chỗ của người thiếu phụ, anh hiểu hơn bao giờ hết là sẽ nguy hiểm biết bao nếu như anh ở bên chị. Không, anh nghĩ, vấn đề không phai là ở bản thân người đàn bà ấy mà ở dáng ngồi co ro của chị. Anh chưa từng thấy một cái gì sỗ sàng đến thế. Không làm gì có chuyện trở vào nhà với chị. Dẫu sao cũng phải thừa nhận rằng cái dáng ngồi của chị thực nguy hiểm quá chừng.

Có một vài loài côn trùng và nhện, mỗi khi bị tấn công bất ngờ, chúng bỗng rơi vào trạng thái tê liệt như một người bị trúng phong... một sân bay mà đài điều khiển bị một lũ điên khùng chiếm cứ... một hình ảnh bị tan vỡ. Anh muốn tin rằng sự bất động của anh cũng làm ngưng mọi sự chuyển động của thế giới, như cái lối của một con cóc ngủ suốt mùa đông từ chối việc xuống nước.

Giữa lúc anh đang triền miên suy nghĩ, ánh mặt trời trở nên ngày càng gay gắt. Anh bỗng cúi gập người xuống, như lẩn tránh ánh nắng chói chang. Anh rụt ngay đầu lại, nắm chặt cổ áo sơ-mi và ra sức kéo lên. Ba chiếc khuy trên cùng bị bật ra. Vừa phủi cát dính trong lòng bàn tay, anh vừa nhớ lại những lời người thiếu phụ nói với anh đêm trước - về việc cát không bao giờ khô hẳn, mà trái lại lúc nào cũng hơi ẩm ướt để có thể làm mục bất cứ vật gì mà nó đụng phải. Sau khi cởi áo sơ-mi, anh nới dây thắt lưng để cho không khí lùa vào bên trong hai ống quần. Nhưng anh chẳng việc gì phải lo xa như thế. Cái cảm giác khó chịu cũng tan nhanh như khi nó đến. Rõ ràng, dù cho cát ẩm ướt thế nào chăng nữa thì khi gặp không khí nó cũng mất ngay cái sức mạnh ma quái của nó.

Chính lúc đó anh nhận ra là mình đã phạm một sai lầm nghiêm trọng. Cách hiểu của anh về việc khỏa thân của người đàn bà hình như quá ư độc đoán. Mặc dù anh không tài nào bỏ được ý nghĩ là người thiếu phụ ấy muốn quyến rũ anh, có lẽ việc chị ngủ trần chỉ là một thói quen hết sức bình thường do cuộc sống ở đây tạo ra. Vả lại, chị chỉ lên giường vào lúc trời rạng sáng. Ai cũng cần phải thở trong lúc ngủ. Việc ở trần của chị hoàn toàn tự nhiên bởi vì chị ngủ vào lúc ban ngày và, hơn nữa, trong một cái vũng vây quanh toàn là cát cháy bỏng. Ở địa vị của chị, chắc chắn anh cũng phải ở trần nếu hoàn cảnh cho phép.

Sự nhận thức đó làm anh bớt căng thẳng hẳn đi, tựa hồ có một làn gió nhẹ thổi qua hong khô những hạt cát bám trên da thịt anh. Thực chẳng ích gì khi cứ phải khuấy động mãi nỗi sợ hãi vô cớ. Con người vẫn không thể thoát ra khỏi vô vàn những bức tường bê tông và những chấn song sắt. Anh không nên ngã lòng khi mới thấy cái ổ khóa mà chưa kịp tìm hiểu xem nó đã bị khóa hay còn bỏ ngỏ. Anh chậm rãi đi về phía túp lều, kéo lết những vết chân trên cát. Lần này anh sắp xếp câu chuyện hẳn hoi, anh sẽ khai thác người đàn bà để rút ra những tin tức cần thiết cho mình. Nếu anh hành động như cũ và la thét với chị, anh chỉ càng làm chị câm lặng mà thôi. Và biết đâu, sự im lặng của chị có thể là do chị xấu hổ vì đã vô ý đến nỗi bị anh bắt gặp chị trần truồng trong lúc ngủ.

CHƯƠNG 9

Khi vào lều anh thấy bên trong nhập nhoạng tối, lành lạnh và ẩm ướt, chắc do anh vừa nhìn hơi lâu vào lớp cát nóng bỏng. Không khí trong lều nóng nực, sặc mùi ẩm mốc, ngột ngạt, khác hẳn với bên ngoài. Đột nhiên anh có ý thức về một ảo giác.

Người đàn bà không còn ở đấy. Có một lúc anh thốt nhiên rùng mình. Anh đã bị buộc tham dự vào cái trò thách đố này như thế là đủ lắm rồi. Song không có một câu đố nào để mà giải cả. Chị vẫn còn ở đó. Chị đứng cúi nhìn xuống, lưng quay về phía anh, trước cái lu nước bên cạnh cái bể.

Chị đã mặc xong quần áo. Anh không thấy chị có một lỗi lầm nào hết. Bộ kimônô màu xanh nhạt hài hòa với chiếc quần làm việc của chị đem lại cho anh cảm giác tươi mát như chất bạc hà. Quả thực là anh đã quá lo lắng. Giữa tình trạng thiếu ngủ và khung cảnh lạ lùng xung quanh, anh khó có thể cưỡng lại những tưởng tượng man dại.

Người đàn bà đặt một tay lên thành lu nước và ngó vào trong đó; chị dùng đầu ngón tay nhẹ nhàng khoắng mặt nước trong lu theo hình tròn. Anh giũ mạnh chiếc áo sơ-mi ướt đẫm mồ hôi và đầy cát trong không khí rồi cột nó vào thắt lưng.

Chị e dè đưa mắt nhìn quanh, nét mặt căng thẳng. Thái độ lo lắng của chị tự nhiên đến nỗi người ta có thể nghĩ là chị đã sống cả đời với nét mặt lúc nào cũng căng thẳng như vậy. Anh quyết định xử sự cho tự nhiên chừng nào hay chừng đó.

- Nóng ghê nhỉ? Trời nóng thế này mặc áo chịu sao được.

Nhưng chị vẫn nghi ngại và nhìn anh với cái nhìn buồn bã. Chị bật lên một tiếng cười e dè và giả tạo, do dự đáp:

- Vâng, nóng thật đấy. Ông sẽ bị mắc chứng ban cát ngay nếu để nguyên quần áo trên người khi mồ hôi toát ra.

- Ban cát à?

- Vâng, bệnh lở da, giống như bị bỏng rồi vảy tróc ra.

- Hừm. Không hiểu có tróc vảy thật không. Hay bệnh sẽ nặng thêm tùy độ ẩm.

- Vâng... Vì thế...- Có lẽ chị đã bớt nghi ngại nên giọng nói có vẻ tự tin - Để mồ hôi thoát được ra ngoài, ta nên mặc ít quần áo chừng nào hay chừng ấy. Thật ra, sống ở dưới những cái hố như thế này, ta không còn bận tâm bị ai dòm ngó cả.

- Tất nhiên rồi. Tôi không muốn làm phiền chị song tôi muốn nhờ chị giặt giúp cái áo này.

- Em rất sẵn lòng giặt giúp ông. Ngày mai họ sẽ mang nước đến cho chúng ta.

- Mai cơ à? Ngày mai là cả một vấn đề đấy. - Anh tặc lưỡi.

Thật ra anh đã khéo léo lái câu chuyện theo chủ đích của mình.

- Nhân đây xin hỏi, khi nào họ mới thả cho tôi đi! Tôi đang ở trong tình thế hết sức khó khăn. Một nhân viên ăn lương như tôi mà bỏ sở, dù nửa ngày thôi cũng phiền và thiệt hại lắm. Tôi không muốn phí phạm một chút nào. Xung quanh đây chắc có nhiều loại côn trùng cánh cứng sinh sống. Chị có biết loại nào không? Tôi muốn nhân dịp nghỉ này đi tìm một loại mới.

Chị khẽ mấp máy môi nhưng không thốt nên một lời nào. Có lẽ chị đang lẩm bẩm trong miệng cái tên không quen thuộc. Anh hiểu rằng chị lại giữ kẽ. Anh tiếp tục nói một cách tự nhiên:

- Này chị, không hiểu có cách nào để gặp gỡ dân làng, như gõ vào cái thùng dầu lửa hay một cái gì chẳng hạn.

Nhưng chị không trả lời. Chị lại rơi vào sự im lặng bị động nhanh tựa một hòn đá chìm xuống dòng nước.

- Chị làm sao thế? Lạ thật? Tại sao chị không nói gì cả? - Anh lại sắp mất bình tĩnh, nhưng anh cố nén không hét lên - Tôi không cần. Nếu có sự ngộ nhận nào cũng chẳng sao! Kêu la nào có ích gì. Sự im lặng của chị là điều tệ nhất. Học trò của tôi vẫn thường làm như vậy, nhưng tôi đã bảo chúng: Điều hèn nhát nhất là im lặng và giả vờ nhận khuyết điểm về mình. Nếu chị cần phải giải thích thì cứ nói toạc ngay ra.

- Nhưng... - Chị lưỡng lự nhìn xuống khuỷu tay, rồi nói bằng một giọng chắc nịch - Em nghĩ là ông hiểu rồi.

- Tôi hiểu? - Anh ấp úng, không che giấu được xúc động.

- Vâng, chắc giờ thì ông hiểu ra rồi.

- Nhưng tôi không hiểu! - Anh gào lên - Làm thế nào mà tôi hiểu được. Chị nói là tôi hiểu trong khi chị có giải thích cho tôi một lời nào đâu.

- Ông thấy đây, đối với một phụ nữ độc thân, cuộc sống ở đây thật là gay go.

- Việc đó ảnh hưởng gì đến tôi?

- Có chứ ạ. Em sợ là em cư xử không phải với ông.

- Chị nói sao, thế nào là “cư xử không phải”? - Anh nói ngắc ngứ vì giận dữ - Nói cách khác tại sao lại có mưu mô này?

- Hiện đang là mùa gió bắc và chúng em lo sẽ có bão cát. - Chị vừa nói vừa đưa mắt nhìn về phía khung cửa bằng gỗ để ngỏ. Giọng chị trầm trầm hết sức tin tưởng.

- Đây không phải là chuyện đùa! Đùa cũng phải có mức chứ! Đây chính là việc bắt giữ người bất hợp pháp. Một tội ác trăm phần trăm! Chị không cần phải làm một việc vô nghĩa như vậy. Bất kỳ kẻ thất nghiệp nào cũng sẽ sung sướng vì có thể kiếm được một công việc như thế này.

- Có thể thế. Nhưng nếu ở bên ngoài người ta biết được chuyện ở đây sẽ rầy rà lắm.

- Thế chị tưởng họ không rắc rối về tôi chắc? Thật ra thì ngược lại đây! Các người nhầm to, nếu nghĩ là mọi việc sẽ êm thấm. Không may cho các người, tôi không phải là kẻ lang thang: Tôi có bảo hiểm và có giấy đăng ký chỗ ở hẳn hoi. Rồi chẳng bao lâu nữa người ta sẽ điều tra về tôi, đến lúc đó các người sẽ thấy. Lẽ nào không ai ở đây hiểu điều đó sao? Giờ chị hãy đi gọi chức sắc trong làng đến đây. Tôi sẽ nói cho ông ấy biết tôi nghĩ gì về cái trò ngu ngốc này.

Chị nhìn xuống, khe khẽ thở dài. Đôi vai chị rũ xuống, không động đậy. Trông chị ngơ ngác như một con chó con bị lạc mẹ. Nhưng cử chỉ của chị càng làm anh bực tức hơn.

- Chị còn do dự gì nữa, hả? Đi đi chứ. Tôi không phải là người độc nhất bị ảnh hưởng trong vụ này. Chị cũng là một nạn nhân như tôi, không hơn không kém, có đúng không? Chính chị cũng nói nếu người ngoài biết chuyện xảy ra ở đây sẽ rầy rà cơ mà. Điều này chứng tỏ chính chị cũng thấy cuộc sống của mình là vô lý. Đừng cam phận như vậy nữa, đừng để người ta coi mình là nô lệ. Không ai có quyền bắt chị câm lặng. Bây giờ hãy đi gọi người nào tới đi. Chúng ta sẽ rời khỏi nơi này... À, ra vậy. Chị sợ, có đúng không? Nhưng như thế là điên! Sợ ai mới được chứ? Có tôi, tôi có mấy người bạn làm nghề báo. Ta sẽ đưa chuyện này lên báo theo một khía cạnh xã hội. Sao chị không nói gì cả! Tôi đã nói là chị không có gì phải sợ!

Một lát sau, đột nhiên thiếu phụ lên tiếng như để an ủi anh:

- Em làm cơm cho ông ăn nhé!

CHƯƠNG 10

Anh liếc nhìn hình dáng của chị khi chị lặng lẽ ngồi gọt khoai. Liệu anh có nên bình thản ăn bữa ăn chị đang sửa soạn hay không? Đầu óc anh bị ám ảnh suốt bởi vấn đề đó.

Vào giờ này trời đã dịu và mát. Không nên chần chừ nữa mà phải nhìn thẳng vào tình hình - tốt hơn hết là tìm cách thoát thân cho chắc chắn vì chị đã tỏ rõ thái độ của mình. Để sau này anh sẽ tố cáo việc làm phi pháp của họ. Song, cái dạ dày lép kẹp làm ý chí của anh nhụt hẳn đi. Anh không thể nghĩ ngợi tiếp. Nhưng nếu anh không muốn chính thức công nhận thực trạng gay go mà anh đang gặp phải thì có lẽ anh sẽ phải từ chối không ăn. Ăn trong khi lòng đầy bất mãn kế ra cũng thật vô lý. Ngay cả một con chó đang xù lông giận dữ cũng phải cúp đuôi xuống khi người ta ném cho nó một cái xương.

Tuy nhiên, tốt hơn hết là không nên vội kết luận. Một khi anh chưa biết người thiếu phụ ấy còn định làm những gì nữa, thì không nên tỏ ra tiêu cực như vậy. Làm gì có chuyện người ta làm một việc gì đó mà chẳng được chỉ. Nhất định anh sẽ thanh toán tiền ăn thì không có lý gì anh phải cảm thấy mắc nợ chị. Không một chút nào hết. Những người bình luận trong các trận quyền Anh trên ti vi vần thường nói tấn công là cách bảo vệ tốt nhất.

Nghĩ thế anh cảm thấy nhẹ nhõm vì đã tìm ra một lý do đúng đắn để không phải từ chối bữa ăn. Bỗng nhiên đầu óc anh trở nên sáng suốt, minh mẫn. Kẻ thù duy nhất của anh chính là cát. Phải, chính nó. Không việc gì phải nếu ra những khía cạnh phi lý, cố gắng một cách vô ích để vượt qua những trở ngại không vượt qua được. Họ đã mang cái thang dây đi, được lắm, mình sẽ làm một cái thang bằng gỗ, lo gì. Nếu bức tường cát quá dốc, mình sẽ làm cho nó bớt dốc bằng cách bới bớt cát đi. Nếu chịu khó suy nghĩ một chút thôi, mọi việc sẽ trở nên dễ dàng. Kế hoạch có vẻ đơn giản quá. Nhưng cứ càng đơn giản bao nhiêu thì càng tốt bấy nhiêu, nếu còn phù hợp với mục tiêu của anh.

Người thiếu phụ gọt khoai xong, chị cắt khoai rồi cho vào một cái nồi lớn đặt trên bếp cùng với củ cải đỏ thái mỏng, rau và các thứ khác. Chị cẩn thận lấy từ trong một cái túi nylon ra một bao diêm. Dùng xong, chị lại cho nó vào túi và thắt chặt bằng một sợi cao su. Chị cho gạo vào một cái rá và đổ nước vào đó, chắc là để đãi sạch cát. Nồi khoai bắt đầu sôi sùng sục, mùi củ cải bốc lên thơm phức.

- Còn ít nước đấy, anh có muốn rửa mặt không?

- Không, tôi muốn uống nước hơn là rửa mặt.

- Ồ, xin lỗi, nhưng em có nước uống riêng đấy.

Chị xách ra một cái ấm nước lớn, cuộn trong một cái túi nylon để dưới chậu rửa bát.

- Nước đã đun sôi, anh đừng ngại.

- Nhưng nếu chị không để lại một ít nước trong lu, lát nữa làm gì có nước mà rửa bát?

- Ồ, không sao. Em vẫn rửa bát bằng cách lấy cát cọ vào bát đĩa mà.

Vừa nói, chị vừa bốc một nắm cát bên cửa số, bỏ vào cái đĩa đang cầm ở tay. Rồi để cho anh thấy cách rửa như thế nào chị xoay tròn cát trên mặt đĩa và quanh chiếc đĩa.

Anh không biết chắc chắn chiếc đĩa có sạch thực không, song anh vẫn có cảm tưởng là sạch, ít ra về mặt này cát phù hợp với ý nghĩ của anh về nó từ lâu nay.

Một lần nữa, bữa ăn lại được dọn ra dưới cái ô. Món cá luộc sơ qua với món rau. Món nào cũng có lẫn ít cát. Anh nghĩ, hai người có thể cùng ăn nếu treo cái ô lên trần nhà, nhưng anh không nói ngay. Nước chè tươi loại xoàng, đặc nhưng không thơm mấy.

Khi anh ăn xong, chị đến bên cái bể, trùm tấm nylon lên đầu và lặng lẽ ăn dưới tấm nylon đó. Anh nghĩ trông chị như một loài côn trùng nào đó. Lẽ nào chị cứ định mãi sống như vậy? Từ xa nhìn lại, chốn này có vẻ như một mảnh đất nhỏ bé. Song một khi ở dưới đáy hố ta sẽ không nhìn thấy gì hết, ngoài cát và bầu trời bao la. Một sự tồn tại đều đều buồn bã nằm gọn trong tầm mắt của ta. Có lẽ chị đã sống trọn cả cuộc đời dưới đáy hố này không một lời vỗ về an ủi. Phải chăng lúc này trái tim chị đang rộn lên như trái tim một thiếu nữ, bởi vì nó đã bẫy được anh và dâng anh cho chị. Thực đáng thương biết bao!

Anh muốn nói với chị một điều gì nhưng anh quyết định hút thuốc đã, và anh châm một điếu thuốc. Anh lấy diêm ra đánh nhưng điếu thuốc không hút được. Anh rít thật mạnh nhiều lần, hóp tịt cả hai má. Nhưng hít mấy đi nữa anh cũng chỉ thấy vị khói, một thứ khói sặc mùi mỡ rất khó chịu. Anh chán nản không muốn nói gì với chị.

Chị thu dọn mấy cái đĩa bẩn, đặt chúng trên sàn nhà và từ từ vun cát lên. Rồi chị nói, vẻ do dự:

- Em sắp sửa phải dọn cát trên trần nhà xuống.

- Dọn cát xuống à? Được, không sao cả. - Anh thờ ơ cảm thấy điều đó bây giờ chẳng liên quan gì đến anh. Nếu mấy cái xà có bị mục và mái có sập xuống cũng chẳng sao.

- Nếu tôi làm cản trở công việc của chị, chị có muốn tôi đi chỗ khác không?

- Xin lỗi, nhưng nếu ông không thấy phiền...

Việc gì chị phải giả bộ như vậy? Tại sao chị không để lộ ra, dù chỉ một chút, những cảm xúc chân thực của mình? Trong thâm tâm có lẽ chị cảm thấy như đã làm một việc vừa cực nhọc vừa nguy hiểm. Nhưng chị không để lộ một cảm xúc nào, và bằng một động tác quen thuộc, nhanh nhẹn, chị quàng cái khăn mặt gấp đôi lên che nửa dưới khuôn mặt và buộc lại phía sau gáy. Chị cắp theo một cái chổi tre và miếng gỗ dưới vách rồi trèo lên phía trên bức vách ngăn của căn phòng xếp chỉ còn lại một nửa khung cửa ra vào. Tự nhiên anh thốt lên:

- Thành thật mà nói, tôi cho rằng cả hai chúng ta đều sẽ thấy thoải mái hơn nếu cái nhà này sập xuống từng mảnh!

Chính anh lại ngạc nhiên về câu nói gay gắt đó và chị quay lại nhìn anh ngạc nhiên hơn cả anh nữa. Hừ, thì ra chị vẫn chưa hoàn toàn biến thành côn trùng.

Anh nói tiếp:

- Không, tôi không giận chị đâu. Tôi không thích cái âm mưu mà người ta đã dùng để tìm cách trói buộc tôi ở đây. Chị có hiểu tôi nói không? Dù chị hiểu hay không cũng thế thôi. Tôi kể để chị nghe một câu chuyện vui. Trước đây ở nhà tôi có nuôi một con chó lai chẳng ra gì. Nó có bộ lông rất dày, đến nỗi ngay cả mùa hè cũng ít khi mồ hôi thấm qua được lớp lông đó. Trông thế thật tội nghiệp, nên cuối cùng tôi quyết định xén lông nó đi. Nhưng khi tôi định hất mớ lông vừa cắt đi thì con chó - tôi tự hỏi không hiểu nó nghĩ gì trong đầu - thình lình hú lên một tiếng đau thương, ngoạm lấy mớ lông rồi chạy tuốt vào cũi. Có lẽ nó cảm thấy mớ lông là một phần thân thể của nó nên nó không muốn rời bỏ.

Anh kín đáo quan sát phản ứng của người thiếu phụ. Tuy nhiên, chẳng tỏ thái độ gì, chị vẫn đang ngả người, với tư thế gò ép ở phía trên bức vách ngăn.

- Thôi được, mặc. Mỗi người đều có một triết lý riêng mà đối với người khác chắc là chẳng hay ho gì. Cứ việc tiếp tục đem thân ra mà quét cát hay bất cứ việc gì chị muốn. Song tôi không chịu nổi. Thế là đủ rồi! Tôi có thể dễ dàng rời khỏi chốn này, nếu tôi muốn. Vả lại, tôi vừa hết thuốc.

- Ấy, em định nói về... chuyện thuốc lá... Khi nào họ mang nước đến, họ sẽ... - Chị nói một cách vụng về, ngượng nghịu.

Anh chợt bật cười lớn:

- Thuốc lá ư? Thế họ cũng mang thuốc đến cho chị à? Thôi mặc. Tôi đang nói về mớ lông. Chị không hiểu sao? Điều tôi muốn nói là mớ lông vô dụng đó chẳng có ý nghĩa gì hết.

Chị im lặng, không hề tỏ ra muốn giải thích. Chị đợi một lát, và khi nhận thấy anh đã thôi không nói, chị mới thong thả quay đi như chẳng có chuyện gì xảy ra và làm tiếp công việc bỏ dở. Chị đẩy tấm che trần trên căn phòng xép về một phía và dùng khuỷu tay leo lên. Chị nhô nửa thân trên qua khe hở, đôi chân quờ quạng đạp qua đạp lại. Ở nhiều chỗ cát bắt đầu rơi xuống từng dòng nhỏ... Rồi ở một góc trần, cát rơi xuống rào rào thành những sợi giống như những sợi băng nhạc. Dưới hầm yên tĩnh kỳ lạ, trái ngược hẳn vẻ dữ dằn của những dòng cát đang tuôn xuống. Cát tuôn xuống qua các lỗ hổng và vết nứt trên trần thành từng đông cao trên chiếc chiếu trải trên sàn. Cát làm mũi anh nóng rực và mắt anh muốn nảy lửa. Anh vụt chạy ra khỏi phòng.

Tự nhiên anh cảm thấy toàn thân người ngụt cháy, nung chảy. Chỉ có một vật gì giống như một tảng băng cứng nằm chính giữa người anh. Anh phần nào cảm thấy hổ thẹn. Một phụ nữ giống như côn trùng... chỉ nghĩ đến hiện tại, không quá khứ, chẳng tương lai... Tâm hồn quá nhỏ bé.

Song anh thấy không nên phí thời gian. Nếu được, anh mong chấm dứt cảnh này trước khi trời tôi. Đôi mắt hấp háy, anh ước lượng chiều cao bức tường cát sau lớp khí nóng giống như thủy tinh nấu chảy. Mỗi lần anh nhìn vào bức tường cát hình như bức tường đó lại cao hơn lên. Không thể đi ngược với tự nhiên và biến ngay một bức tường dựng đứng thành ra thoai thoải. Anh chỉ muốn làm cho bức tường này bớt dựng đứng một chút thôi. Không có lý do gì để do dự nữa.

Tất nhiên, tốt nhất là san cát phía trên xuống dần dần. Nhưng không thể làm được việc đó, anh buộc phải đào cát ở dưới chân tường. Bắt đầu anh sẽ xúc cát ở chân tường đổ ra một chỗ và để cho cát phía trên trút xuống lấp vào chỗ trống đó. Rồi anh lại tiếp tục bới cát ra và chờ cho lớp cát ở phía trên rơi xuống chỗ anh vừa bới. Nếu làm đi làm lại nhiều lần như thế thì mực cát chỗ anh đứng mỗi lúc một cao lên, và cuối cùng sẽ tới đinh. Tất nhiên trong khi làm như vậy có thể anh bị bất ngờ chôn vùi trong lớp cát ụp xuống. Nhưng dù có thế, cát vẫn không phải là nước, và anh chưa bao giờ nghe thấy có người bị chết đuối trong cát cả.

Cái xẻng dựng cạnh mấy thùng dầu lửa, sát bên bức vách phía ngoài vây quanh khoảng sàn nhà bằng đất. Lưỡi xẻng cắt theo hình răng cưa, trắng như một thứ đồ sứ bị rạn nứt. Anh cố gắng đào cát một lúc. Cát dưới chân anh ngày một cao thêm, và công việc có vẻ tiến triển. Tiếng xẻng cắm vào lòng cát và tiếng thở của anh đẩy thời gian trôi mau. Nhưng rồi hai cánh tay anh bắt đầu mỏi nhừ. Anh thấy đã đào cát khá lâu nhưng rõ ràng không thu được kết quả nào. Chỉ có một ít cát ngay phía trên chỗ anh đào rơi xuống thôi. Những tính toán có vẻ khoa học mà anh vừa nghĩ ra chẳng đúng chút nào với thực tế trước mắt anh.

Để khỏi lo lắng thêm, anh quyết định lợi dụng lúc nghỉ ngơi và thí nghiệm lý thuyết của anh bằng cách tạo một mô hình của cái hố. Rất may là chất liệu đều có sẵn. Anh chọn bóng mát dưới hàng hiên và đào một cái hố rộng chừng bốn gang tay. Song độ dốc của nó không phù hợp với cái góc mà anh ước lượng tối đa là bốn mươi lăm độ, gần bằng miệng một cái bát. Khi anh moi cát ở đáy ra, cát đổ xuống bên phía, nhưng độ dốc vẫn không thay dổi. Rõ ràng đây là một góc cố định đối với cát. Sức nặng và tính chất dẻo dai của hạt cát tỷ lệ thuận với nhau. Cứ cho rằng điều này có thực, liệu cái tường mà anh đang cố gắng khắc phục có cùng một độ dốc không?

Không, không thể như vậy. Có thể đó là một ảo tưởng, chứ không thể là thực tại được. Khi ta nhìn lên một cái dốc từ phía dưới, cái dốc chắc chắn phải ít dốc hơn trên thực tế chứ.

Như vậy, có lẽ anh không nên coi đó là một vấn đề về số lượng. Sức ép cố nhiên có thể thay đổi tùy theo lượng cát. Nếu sức ép thay đổi thì tỷ lệ thuận giữa trọng lượng và tính chất bền bỉ của cát đương nhiên phải xảy ra. Có lẽ điều đó tùy thuộc ở tính chất của những hạt cát. Đất sét trong cát lầy và đất sét trong phù sa có sức chịu lực khác nhau. Ngoài ra anh cần phải quan tâm đến độ ẩm nữa. Tóm lại có lẽ hiện có một thứ định luật khác hẳn với định luật mà anh áp dụng trên cái mô hình anh tạo nên.

Mặc dù thất bại, cuộc thí nghiệm không hoàn toàn vô ích. Điều khám phá quan trọng mà bây giờ anh phải nhìn nhận là bức tường cát quá sức vững chãi. Thường thường, việc biến đổi một bức tường vững chãi vừa phải thì cũng không khó cho lắm.

Chợt anh quay phắt lại khi linh cảm thấy có người ở ngay bên cạnh mình. Anh không biết là chị đã đứng ở ngưỡng cửa và chăm chú nhìn anh. Chẳng nên lạ khi thấy anh lúng túng và bối rối lùi lại một bước, liếc xung quanh như cầu cứu ai. Anh ngước nhìn lên và thấy trên bờ tường phía đông có ba người đàn ông đứng dàn hàng, nhìn xuống chỗ anh. Họ đều quấn khăn quanh đầu, che kín luôn cả miệng, chỉ để chừa đôi mắt nên anh không nhận ra họ có phải những ông lão hôm qua không. Anh đứng lên, nhưng đột nhiên thay đổi thái độ và quyết định tiếp tục đào cát coi như không có bọn họ ở đấy. Chính vì có người dòm ngó, anh thấy cần phải tiếp tục cho họ biết.

Mồ hôi vã ra, chảy cả vào mắt anh, bò dọc theo sống mũi và đến đầu mũi thì nhò xuống đất. Không kịp lau mồ hôi, anh nhắm mắt lại và tiếp tục xúc cát.

Dù thế nào chăng nữa cũng không được nghỉ tay. Khi họ thấy anh quyết tâm, họ sẽ hiểu.

Anh nhìn đồng hồ, rồi lau mặt đồng hồ vào quần cho sạch cát: mới hai giờ mười phút, vẫn giờ ấy khi anh xem đồng hồ lúc nãy. Anh chợt thấy nản vì công việc tiến quá chậm. Đối với một con rùa thì mặt trời chuyển động nhanh như một quả bóng sút căng. Anh cầm lại xẻng và đến bên bức tường cát bắt đầu làm một cách điên cuồng.

Chợt cát đổ ào xuống. Một tiếng động rất mạnh phát ra rồi anh thấy ngực bị áp mạnh. Anh cố ngước lên xem chuyện gì vừa xảy ra. Nhưng anh không phân biệt được gì nữa. Anh chỉ mơ hồ cảm thấy một vật sáng ngà ngà nhợt nhạt chụp lấy anh, khi anh ngã nhào xuống cái bãi nôn đen ngòm của mình.

(còn tiếp)

Nguồn: Người đàn bà trong cồn cát. Tiểu thuyết của Kobo Abe. Bản tiếng Việt của Nguyễn Tuấn Khanh.