Chi Đỗ quyên, danh pháp khoa học: Rhododendron (từ tiếng Hy Lạp: rhodos, "hoa hồng", và dendron, "cây"), là một chi thực vật có hoa thuộc họ Thạch nam (Ericaceae). Đây là một chi lớn với khoảng 850-1.000 loài và hầu hết các loài đều có hoa rực rỡ. Đỗ quyên là quốc hoa của Nepal. Nhiều loài đỗ quyên được trồng làm cây cảnh. Một số loài có tác dụng chữa bệnh.

Chi Đỗ quyên có đặc điểm là cây bụi và lớn (hiếm), những loài nhỏ nhất cao chừng 10–100 cm, loài lớn nhất, R. giganteum, được ghi nhận là cao tới 30 m[2]. Lá cây xếp theo hình xoắn ốc; kích thước lá có thể từ 1–2 cm tới hơn 50 cm, ngoại lệ là R. sinogrande có lá dài 100 cm. Đỗ quyên có thể là cây thường xanh hoặc cây rụng lá theo mùa. Ở một số loài, mặt dưới lá có phủ vảy hoặc lông tơ. Một số loài nổi tiếng vì hoa nở thành chùm lớn. Có các loài vùng núi có hoa và lá nhỏ, và một số loài nhiệt đới sống bám ở dạng tầm gửi.

Đỗ quyên là chi có phân bố rất rộng, xuất hiện ở hầu khắp Bắc bán cầu ngoại trừ các vùng khô hạn, và trải dài xuống Nam bán cầu ở Đông Nam Á và vùng bắc Australasia. Độ đa dạng loài cao nhất được tìm thấy ở vùng núi Himalaya từ Uttarakhand, Nepal và Sikkim tới Vân Nam và Tứ Xuyên, ở các vùng núi khác cũng có độ đa dạng cao như ở Đông Dương, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan. Ngoài ra, có rất nhiều loài đỗ quyên nhiệt đới gốc Đông Nam Á và Bắc Úc. Người ta đã ghi nhận 55 loài ở Borneo và 164 loài ở New Guinea.[3] Tương đối ít loài hơn có tại Bắc Mỹ và châu Âu. Người ta chưa tìm thấy đỗ quyên ở Nam Mỹ hay châu Phi.

Những bụi hoa Đỗ quyên đang nở bông tại công viên Đỗ quyên ở Bremen.

Ở Việt Nam chỉ có vùng núi Sa Pa (tỉnh Lào Cai), Bạch Mã (thành phố Đà Nẵng), Tam Đảo (tỉnh Vĩnh Phúc), Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng) là những nơi có cây hoa Đỗ Quyên mọc tự nhiên. Riêng trong Vườn quốc gia Hoàng Liên đã có tới 30 loài hoa Đỗ Quyên được phát hiện.[4],[5]

___

1.         ^ “RBG, Edinburgh”. Rbge.org.uk. Truy cập ngày 26 tháng 2 năm 2013.

2.         ^ Tree rhododendrons

3.         ^ Argent G. Rhododendrons of subgenus Vireya. 2006. Royal Horticultural Society. ISBN 1-902896-61-0

4.         ^ Hoa đỗ quyên, Tuổi Trẻ Online

5.         ^ Phát hiện 30 loài hoa Đỗ Quyên trong Vườn quốc gia Hoàng Liên, dantri

Đỗ quyên hoa đỏ (danh pháp khoa học: Rhododendron simsii) là loài thực vật thuộc họ Thạch nam (Ericaceae).

Đỗ quyên hoa đỏ là cây bụi, cao khoảng 2,5 m, mọc rải rác trong rừng, hoa màu đỏ, nở vào dịp tết Nguyên đán. Loài đỗ quyên này phân bố ở Việt Nam (tại Sa Pa, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, Kon Tum) và Đài Loan.[1]

Các phân loài:

    Rhododendron simsii var. mesembrinum

    Rhododendron simsii var. simsii

wikipedia

Ở Việt Nam có 29 loài đỗ quyên

Nhà thực vật học đã chia ra đỗ quyên chính hiệu và một nhóm đỗ quyên đặc biệt mới đây gốc Âu Mỹ là giả đỗ quyên (Azalea) cũng được xếp vào Drododendron.

Đỗ quyên là loại hoa rất phong phú, mọc thuận lợi ở nơi khí hậu mát, ẩm thấp, chịu giá rét như Đà Lạt, miền rừng núi cao. Hoa thường mọc thành bụi, cao từ 15cm đến 90cm, nở vào mùa đông và đầu mùa xuân, thường là hoa đơn cánh.

Đỗ quyên là hoa đa sắc: trắng, vàng, hồng, đỏ, đỏ hồng. Ở Việt Nam phổ biến là màu hồng.

Hoa nở cỡ 6cm. Những cánh vòng ngoài lớn có dạng dẹt, năm cánh mỏng manh, không phẳng mịn mà dợn lồi lõm. Hoa màu hồng sẫm, trên một cánh hoa lấm tấm điểm những chấm màu sậm hơn. Bao quanh bầu nhụy có khoảng 10 cánh nhỏ quăn queo, ngắn chỉ bằng 1/3 cánh ngoài. Ở điểm giữa năm đầu cánh này bị lẹm vào là vị trí của năm nhụy đực nhỏ, màu vàng.

Đỗ quyên khác thường là hoa có tới hai đài: một đài năm cánh nhỏ xanh, mặt dưới phủ một lớp lông tơ trắng mịn, ôm sát cuối cánh hoa hình phễu. Dưới đài này khoảng 0,5cm có thêm một đài nữa cũng có năm cánh nhỏ bao quanh cuối cọng hoa, giữa mỗi cánh phớt màu nâu.

Những bông đỗ quyên tươi đẹp, rực rỡ, đầy sức sống rủ nhau quây quần thành một hình tròn nở trên ngọn. Quanh hoa là những chùm lá nhỏ, thon hình bầu dục, sáng bóng, lá mọc xoay quanh cành, tạo dáng như những bông hoa xanh. Lá xanh tươi, nâng đỡ, bao quanh, tôn sắc hoa thêm lộng lẫy. Hoa và lá kết hợp chẳng khác gì bó hoa tròn trịa, rất mỹ thuật của… cô dâu!

Không rõ ý nghĩa của đỗ quyên ở Việt Nam. Nhưng ở Pháp, hoa đỗ quyên tượng trưng cho sự thành công, vinh quang.

Ngắm chậu hoa đỗ quyên nhỏ, đáng yêu, lòng người rộn ràng hơn, náo nức hơn trong dịp xuân về.

Như đền đáp tấm lòng ưu ái của người yêu hoa, đỗ quyên lưu luyến, tươi nở suốt những ngày "mùng" của tháng giêng, đến nỗi khi đã kiệt sức phai sắc, héo khô, đỗ quyên vẫn cố níu cành, không chịu rơi rụng!

Tội nghiệp đỗ quyên! Một kiếp hoa!

Nắng Hồng

tuoitre.vn