Để giới thiệu đầy đủ về tên tuổi nhà văn Nguyễn Trường, nhiều nhà phê bình văn học cho rằng ông là người có duyên văn, nhưng sự nghiệp của ông không chỉ dừng ở sáng tác văn học, ông còn là cầu nối quan trọng giúp chuyển tải thông tin hữu ích cho đời sống con người với nhiều ảnh hưởng trong giới truyền thông cả nước: từng kiêm nhiệm chức vụ Tổng biên tập NXB Thanh Niên, nay về hưu để đại diện cho báo Văn Nghệ ở khu vực phía Nam đồng thời giữ vai trò cố vấn nội dung, Tổng biên tập trang thông tin điện tử TheFace Vietnam.

60 tuổi ư? Đó chỉ là con số. Có thể nhận thấy ở nhà văn Nguyễn Trường một nguồn năng lượng tích cực bởi tâm hồn vẫn trẻ trung, nhạy bén với sự phát triển của thời đại. Đó chính là chìa khóa mở ra cho thế hệ trẻ học hỏi thêm "bí kíp" thành công từ người thành danh trong ngành truyền thông này.

Hoạt động trong lĩnh vực xuất bản và báo chí, lại là một cây bút có sức bền trong giới văn học nghệ thuật, ông tâm đắc điều gì sau gần cả cuộc đời cống hiến?

Chính lĩnh vực xuất bản, báo chí đã hỗ trợ cho tôi rất nhiều trong việc sáng tác. Tôi được đi nhiều, tiếp xúc nhiều trong giới văn chương, báo chí. Khi làm xuất bản, mỗi năm tôi phải đọc duyệt hàng ngàn ấn phẩm, ngoài ra phải đọc nhiều tác phẩm khác mà mình quan tâm, nó cho mình một lượng kiến thức rất lớn. Là nhà văn, nhà báo, càng cần phải luôn cập nhật thông tin, chính thông tin tạo cho mình cảm xúc. Nếu nhà văn đứng ngoài dòng chảy của cuộc sống, không còn bức xúc với những gì đang diễn ra xung quanh, anh sẽ trở nên lạc hậu, chẳng thể nào viết nên tác phẩm, chưa nói là tác phẩm hay.

Một Nguyễn Xuân Trường lúc còn trẻ so với tên tuổi nhà văn Nguyễn Trường ngày nay có gì giống và khác nhau?

Một Nguyễn Trường lúc còn trẻ so với Nguyễn Trường hiện nay cũng có nhiều khác biệt, hồi trẻ mình viết hồn nhiên, chưa được trang bị nhiều kiến thức trong trường lớp (Năm 36 tuổi tôi mới đi học Trường Viết văn Nguyễn Du), sau khi ra trường tôi về làm biên tập cho nhà xuất bản và đi lên từ vị trí biên tập viên. Chính quá trình đi lên, học hỏi, tích lũy kiến thức đã cho tôi bản lĩnh, viết kỹ càng hơn, sâu sắc hơn hồi tôi còn trẻ. Tuy vậy nó cũng mất đi chất hồn nhiên của người mới viết - lúc tâm hồn còn tươi rói. Tôi có truyện ngắn "Đêm chiến tranh" viết lúc tôi mới ba mươi tuổi, nay xếp cạnh những truyện tôi mới viết vừa đoạt giải, vẫn không lép vế, hóa ra tính hồn nhiên, trong trẻo của tuổi trẻ cũng có cái hay riêng.

Sau chặng đường thành danh, những nguyên tắc để thành công ông đúc kết lại là gì? Các kỷ niệm hay cột mốc về sự phát triển trong sự nghiệp mà ông từng trải ứng với các nguyên tắc ấy?

Những đúc kết qua một chặng đường khá dài của tôi là, trong sáng tác không nên quá nôn nóng để nổi tiếng mà hãy lặng lẽ học hỏi, đọc sách, tích lũy kiến thức… Khi kiến thức đã uyên thâm thì sẽ chiêm nghiệm ra nhiều triết lý của cuộc sống, tự nhiên viết sẽ hay. "Hữu xạ tự nhiên hương", không cần phải hoắng lên, viết hay sẽ được công chúng đón nhận. Tôi chưa thấy ai viết không hay bỗng trở thành nhà văn lớn nhờ quảng cáo.

Tôi có mấy cột mốc: Hồi ngoài hai mươi tuổi, tôi viết hồn nhiên lắm, đến năm ngoài ba mươi tuổi tôi có một số truyện ngắn được chú ý, nhất là cuốn tiểu thuyết "Mộng đế vương" và "Hơn cả tình yêu"… Sau khi tốt nghiệp trường Viết văn Nguyễn Du, được trang bị kiến thức, phương pháp sáng tác, được các nhà văn lớn đến trao đổi nghề nghiệp, tôi bỗng thấy lúng túng, không viết được. Các thầy hay nói đùa là con rết nó được học giơ chân trước chân sau bước như thế nào thì nó không còn chạy nhịp nhàng được nữa. Hai chục năm sau, khi trang bị kiến thức khá khá, tôi bắt đầu hăm hở bước vào sáng tác và như bạn đọc đã biết, tôi xuất bản khá nhiều tác phẩm có chất lượng trong thời gian vừa qua.

Lời khuyên của ông dành cho thế hệ trẻ ngày nay, những người trưởng thành trong thời đại công nghệ khác biệt lớn so với thế hệ trước đây, để có thể tạo lập thành công trong sự nghiệp?

Lời khuyên cho bạn trẻ ư? Thế hệ chúng tôi có những khác biệt với thế hệ trẻ là siêng đọc sách văn học. Tôi có anh bạn đang là thành viên của tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng. Anh ngồi với các nhà văn mà không hề lép vế vì hồi trẻ anh đọc rất nhiều sách văn học, đông tây, kim cổ đủ cả, nhớ rất nhiều các tác phẩm văn học. Anh là tiến sĩ kinh tế, từng làm Quyền Chủ nhiệm Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia. Lúc diễn thuyết về kinh tế anh đưa văn học vào nên hấp dẫn vô cùng. Nói chuyện với sinh viên đại học, các em tỏ ra vô cùng hào hứng. Rất tiếc là lớp trẻ bây giờ bận với điện thoại thông minh, lướt facebook… quá dựa vào công nghệ mà sao lãng đọc sách văn học, vì thế nó thui chột đi sức tưởng tượng, làm hạn chế đến quá trình nhận thức và sáng tạo. Lời khuyên của tôi là các bạn trẻ nên siêng đọc sách văn học, tất nhiên chọn đọc những tác phẩm có giá trị nghệ thuật.

Là người luôn cổ vũ cho rất nhiều hoạt động phát triển truyền thông và văn học nghệ thuật của lớp trẻ qua rất nhiều dự án, trong đó có việc đồng hành trong vai trò Tổng biên tập trang thông tin điện tử TheFace Vietnam, ông chia sẻ thêm về ý nghĩa của dự án cũng như tâm tư của mình khi thực hiện dự án lần này?

Dự án TheFace Vietnam là dự án tốt, mục tiêu là giới thiệu những gương mặt sáng tạo, khác biệt. "Chỉ khác biệt mới có thể tồn tại"- Ai đó đã từng nói như thế nên tôi mong nước ta có nhiều gương mặt mới với sức sáng tạo vượt trội, mang lại nhiều phát minh, sáng chế phục vụ cho quê hương đất nước cũng như cho nhân loại. Vậy thì các bạn trẻ hãy cố lên. Nhân dân đang trông vào lớp trẻ và các bạn là tương lai của đất nước đó.

Thực hiện: Thu Lam 2020-03-19

Văn Nghệ Trẻ online